ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ಮತ್ತು ರಾಜಕಾರಣ.......

ನಾನು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಹಲವು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿದ್ದೆ. ಮೊದಲನೆಯದು ಸಂಯುಕ್ತ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ತರಬೇತಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ. ಅಲ್ಲಿ ವರದಿಗಾರಿಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಭಾಷಣ ಮಾಡಲು ಆಹ್ವಾನ ಬಂದಾಗ ನನ್ನಲ್ಲಿ ಮೂಡಿದ್ದು ಧನ್ಯತಾ ಭಾವ. ನಾನು ನನ್ನ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ್ದು ಸಂಯುಕ್ತ ಕರ್ನಾಟಕ ಪತ್ರಿಕೆಯ ಮೂಲಕ. ಆ ಪತ್ರಿಕೆ ನನಗೆ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮದ ಆ ಆ ಇ ಕಲಿಸಿದ ಪತ್ರಿಕೆ. ಜೊತೆಗೆ ಸಂಯುಕ್ತ ಕರ್ನಾಟಕ ಪತ್ರಿಕೆ ಇತಿಹಾಸವೂ ಕೂಡ ಹಾಗೆ.
ಆದರೆ ಅಲ್ಲಿ ಹೋದಾಗ ಏನು ಮಾತನಾಡುವುದು ? ಇವತ್ತಿನ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡೋಣವೆ ? ಪತ್ರಕರ್ತರ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡೋಣವೆ ? ಎಂಬ ಗೊಂದಲ. ನಾನು ಹೇಳಿದೆ;
ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ಎನ್ನುವುದರ ಬಗ್ಗೆಯೇ ನನ್ನ ಆಕ್ಷೇಪವಿದೆ. ನಾನು ಇದನ್ನು ಪತ್ರಿಕಾ ವ್ಯವಸಾಯ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇನೆ. ಭಾರತೀಯ ಪತ್ರಿಕಾವೃತ್ತಿ ಉದ್ಯಮ ವಾಗುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದ್ದಲ್ಲ. ಉದ್ಯಮ ಎಂದರೆ ಲಾಭ ನಷ್ಟದ ಮೇಲೆ ನಡೆಯುವಂತಹುದು. ಹೇಗಾದರೂ ಲಾಭ ಗಳಿಸುವುದು ಉದ್ಯಮದ ಗುಣದರ್ಮ. ಆದರೆ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮಕ್ಕೆ ಒಂದು ಪಾವಿತ್ರ್ಯತೆ ಇದೆ. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಗೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡುವುದು ಪತ್ರಿಕಾ ವ್ಯವಸಾಯದ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿತ್ತು. ನಂತರ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನೆನಪಿನಲ್ಲಿ ಕಾಲ ಕಳೆದ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ವಿರೋಧಿ ಭೂಮಿಕೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿತು. ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅಧಿಕಾರ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ನಿಜವಾದ ಪ್ರತಿ ಪಕ್ಷವಾಗಿ, ಪೋರ್ಥ್ ಎಸ್ಟೇಟ್ ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿತು. ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಂತೂ ೮೦ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಜನಪರ ಚಳವಳಿಗಳಿಗೆ ಬೆನ್ನೆಲುಬಾಗಿ ನಿಂತಿದ್ದು ಮಾಧ್ಯಮಗಳು. ಆದರೆ ೯೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ಬದಲಾಯಿತು. ಹಾಗೆ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮಿಗಳು ಬದಲಾದರು.
ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮದಿಂದ ಈ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲದಿರುವುದನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗದು. ಅದೂ ಸಹ ಈ ಸಮಾಜದ ಒಂದು ಭಾಗವೇ. ಆದರೆ ಸಮಾಜದ ಭಾಗವಾಗಿಯೂ ಸಮಾಜದ ಹೊರಗೆ ನಿಂತು ನೋಡುವ ಮನಸ್ಥಿತಿ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮಕ್ಕೆ ಇರಬೇಕು ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ಸಮಾಜದ ಸಾಕ್ಷಿ ಪ್ರಜ್ನೆಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಬೇಕು. ಆದರೆ ಇಂದು ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ಈ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ.
ನಾನು ಇನ್ನೊಂದು ಮಾತನ್ನು ಹೇಳಿದೆ. ಲೋಕಾಯುಕ್ತದಂತಹ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಎಲ್ಲ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮಿಗಳ ಮತ್ತು ಪತ್ರಿಕಾ ಸಂಪಾದಕರ ಆಸ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ತನಿಖೆ ನಡೆಸಬೇಕು.
ಈ ಮಾತು ಏಷ್ಟು ಜನರಿಗೆ ಇಷ್ಟವಾಯಿತೋ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅಂತಹ ಒಂದು ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳುವವನು ನಾನು. ಬೇರೆಯವರ ಭ್ರಷ್ಟತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆಯುವ ನಾನು ಭ್ರಷ್ಟರಾಗಕೂಡದು. ನಾವು ಭ್ರಷ್ಟರಾದರೆ ಬೇರೆಯವರ ಭ್ರಷ್ಟತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆಯುವ ನೈತಿಕ ಹಕ್ಕು ನಮಗೆ ಬರಲಾರದು. ಆದರೆ ಇಂದು ಒಬ್ಬ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮಿ ಮತ್ತು ರಾಜಕಾರಣಿಗಳ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ನನಗೆ ಕಾಣುತ್ತಿಲ್ಲ. ಬಹಳಷ್ಟು ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮಿಗಳು ರಾಜಕಾರಣಿಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ. ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮಿಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ. ರಾಜಕಾರಣಿಗಳ ಪರವಾಗಿ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆ ನಡೆಸುವ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮಿಗಳು ನಮ್ಮ ನಡುವೆ ಇದ್ದಾರೆ. ರಾಜಕಾರಣಿಗಳಿಗೆ ಭಾಷಣ ಮಾಡಲು ಕಲಿಸಿದ್ದೇನೆ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವ ಪತ್ರಿಕಾ ಮಹಾಶಯರು ಕಾಣಸಿಗುತ್ತಾರೆ.
ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಆರೋಗ್ಯಪೂರ್ಣವಾಗಿರಲು ಪತ್ರಿಕೆಗಳು ನಿಷ್ಪಕ್ಷಪಾತ ಮತ್ತು ನಿಷ್ಠುರವಾದ ನಿಲುಮೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಸತ್ಯವನ್ನು ಹೇಳುವ ಎದೆಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಸುಳ್ಳನ್ನು ಸತ್ಯ ಎಂದು ಹೇಳುವ ಎದೆಗಾರಿಕೆ ಅಲ್ಲ.
ಈ ಬಾರಿಯ ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪ್ರಕಟವಾದಾಗ ಸ್ನೇಹಿತರೊಬ್ಬರು ಹೇಳಿದರು. ಇದು ಪತ್ರಕರ್ತರಿಗೆ ಬಿಜೆಪಿ ಸರ್ಕಾರ ನೀಡಿದ ಬೆಂಬಲ ಬೆಲೆ. ಈ ಮಾತು ಸುಳ್ಳಾಗಲಿ ಎಂದು ನಾನು ಆಶಿಸುತ್ತೇನೆ. ಆದರೆ ನಾವು ಆಶಿಸಿದ್ದೆಲ್ಲ ಸುಳ್ಳಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಜೊತೆಗೆ ಬೆಂಬಲ ಬೆಲೆ ಪಡೆದವರ ನಡುವೆ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ಪತ್ರಕರ್ತರೂ ಮುಸುಕಾಗುತ್ತಾರೆ.
ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅದರಲ್ಲೂ ಟೀವಿ ವಾಹಿನಿಗಳಲ್ಲಿ ಪತ್ರಕರ್ತರ ಅಥವಾ ತೆರೆಯ ಮೇಲೆ ಬರುವವರಲ್ಲಿ ಅಹಂಕಾರ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಮಾಧ್ಯಮದ ಅಹಂಕಾರ. ಅಕ್ಷರ ಅಹಂಕಾರ. ನಮ್ಮ ಮುಂದೆ ಕುಳಿತವನು ಯಕಶ್ಚಿತ ವ್ಯಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಅವನಿಗೆ ಬುದ್ದಿ ಹೇಳುವುದಕ್ಲಾಗಿಯೇ ನಾನು ಈ ಭರತ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಜನ್ಮವೆತ್ತಿ ಈ ಟೀವಿ ಸ್ಟುಡೀಯೋದಲ್ಲಿ ಬಂದು ಕುಳಿತಿದ್ದೇನೆ ಎಂಬ ವರ್ತನೆ.
ಯಾವನು ಇನ್ನೊಬ್ಬನ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾರನೋ ಅವನು ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿಯಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮಿ ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿಯಲ್ಲ. ಆತ ಜನರ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಸಮಾಜದ ಸಾಕ್ಷಿ ಪ್ರಜ್ನೆಯಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಸತ್ಯವನ್ನು ಹೇಳುವ ಪ್ರವಾದಿಯಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ದೊಡ್ಡ ಗಂಟಲಿನಲ್ಲಿ ಕೂಗುವವರು, ಬೇರೆಯವರನ್ನು ಹೀಗಳಿಯುತ್ತ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಸುವವರು ಉತ್ತಮ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮಿಯಾಗಲಾರರು. ಇಂತವರು ಒಳಗೆ ಠೊಳ್ಳಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ತಮ್ಮ ಠೊಳ್ಳುತನವನ್ನು ಮುಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಹೊರಗೆ ಇಂಥಹ ಮುಖವಾಡ ಧರಿಸುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ. ಉಪದೇಶಗಳ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ಭ್ರಷ್ಟತೆಯನ್ನು ಮುಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಯತ್ನಿಸುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ.
ಇವೆಲ್ಲ ನಾನು ಭಾಗವಹಿಸಿದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ನಾನು ಆಡಿದ ಮಾತುಗಳು. ಈ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಹೇಳುವಾಗ ನನ್ನಲ್ಲಿ ವಿಷಾಧ ಭಾವವೇನೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಒಂದು ಸಮಾಜ ತನಗೆ ಬೇಕಾದ್ದನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಗಟ್ಟಿಯಾದದ್ದು ಉಳಿಯುತ್ತದೆ. ಪೊಳ್ಳಾಗಿದ್ದು ಉದುರಿ ಹೋಗುತ್ತದೆ.